Covid-19 Hakkında Bilinmesi Gerekenler

20 Ocak 2025

Yeni Koronavirüsün (COVID-19) bulaşma yolları nelerdir? Korunmak için neler yapılabilir?

En önemli bulaşma yolu solunum yolu ile üst solunum yolundan damlacık enfeksiyonuyla, nefes, öksürük, hapşırma ile havaya karışan damlacıklarda bulunan virüsün üst solunum yolunda bulunan mukozada kolonize olarak büyük bir hızla alt solunum yollarına intikal etmesidir. El hijyenine özen gösterilmeli, maske kullanımına ve sosyal mesafe kurallarına uyulmalıdır.

Koronavirüs sürecinde ağrı kesici veya soğuk algınlığı ilaçları kullanmak doğru mu?

Kliniğin seyrini maskelemesi açısından risk teşkil edebilir. Hastalığın seyrini etkilemeyecek olan ilaçlardır. Hastanın kendisini daha iyi hissetmesi açısından, tanısal süreçlerin tamamlanmasının ardından kullanılabilir.

• Halsizlik,
• solunum yolu enfeksiyonu bulguları,
• adale ağrıları

gibi şikayetler yaptığı için bu ilaçlar semptomatik olarak faydalı olabilir.

Rutin hayatta ev gibi yaşama alanlarının temizliği nasıl yapılmalı, nelere dikkat edilmelidir?

Ellerimizi yıkamalıyız, sürekli maske kullanmalıyız. Dışarıda olduğumuzda, insanlarla temas halindeyken hijyene, temizliğe, lavabo, tuvalet ve banyo temizliğine, ellerimizin temizliğine özen göstermeli, ellerimizi ağızımıza, gözümüze götürmekten kaçınmalıyız. Bu durum bulaşıcılığı arttırıyor. Dezenfektan veya kolonya ile el temizliğine dikkat etmemiz gerekiyor.

Bağışıklık sistemimizi güçlendirmek için neler yapabiliriz? D vitaminleri kullanmak doğru mu?

Bağışıklık sistemimizi güçlendirmenin en önemli yolu moral ve motivasyonumuzu, psikolojimizi yüksek tutmak. D vitaminin kullanımının virüsten korumadan doğrudan etkili olduğu kanıtlanmamıştır. Ancak D vitamini eksikliğinin bağışıklık sistemini zayıflattığı bilinmektedir. D vitaminin eksik olmaması önemli.

 

Bağışıklık sistemimizi değerlendirmek için yapılabilecek bir test var mı?

Bağışıklık sistemimizi değerlendirmenin birçok biyolojik testi olmakla birlikte, covid-19 enfeksiyonunun bir kişide hasta olarak ne şekilde seyredeceğini belirleyecek bir bağışıklık testi bulunmamaktadır.

Aşı olmalı mıyız? Aşı ile nasıl ve ne kadar süreli bir bağışıklık kazanılabilir?

Araştırmacılar, sağlık çalışanları dünya tarihinde ilk defa olan bir hızda aşı ürettiler. Farklı tip aşılar üretildi ve pandeminin iyi tarafı da farklı biyolojik teknolojiler geliştirildi. Yaklaşık 3-4 farklı aşı dünyada onay almıştır. Hangisine ulaşılabilirse o aşının yapılmasında fayda var. Ülkemize ulaşan Çin aşısının, hem Çin’de hem ülkemizde hem de başka ülkelerde güvenlik testleri tamamlandı. Dolayısıyla hükümetimizin temin ettiği Çin aşısının halkımıza uygulanmasında sağlık çalışanları başta olmak üzere etkinliği gösterilmiş kıymetli bir aşı.

Koronavirüs gıdalarla taşınabilir mi?

Virüsün gıdalarla taşınabilirliği tespit edilmemiştir.

 

Kronik hastalığı olanlar bu süreçte ne yapması gerekir?

Kronik hastalığı olan kişiler Covid-19 enfeksiyonu açısından özellikle risk teşkil etmektedirler. Maske, temizlik ve mesafe tedbirlerine çok daha fazla uymaları, kalabalık insan topluluklarından uzak durmaları gerekmektedir.

PCR testi yaptırmak hangi durumlarda gerekli? PCR testi Pozitif çıkıp karantina süreci atlatıldıktan sonra tekrar test yapılmalı mı?

PCR testi kıymetli bir testtir. Tabi ki de bütün biyolojik testler gibi%100 bir doğruluğu yok. Klinik olarak şüpheli bulgularda, temas gibi durumlarda PCR testi yaptırmakta fayda var. PCR testi pozitif çıkan kişilerin hepsine hasta diyemeyiz hasta takip altında olmalı. Hastanın karantinaya girmesi gerekmektedir. Testin sonucu pozitif çıkmış kişilerin önceleri 14 gün karantina sürecinde olması gerektiği fakat sonrasında 10 güne indiği karantina sürecini tamamlaması gerekir. Kişinin karantina sonrası PCR testinin negatif çıkması önemli. Negatifleşmediği zamanlarda o virüsün çoğaldığı anlamına gelmiyor. Doğru olan bir test üzerinden değil de hastayı daha detaylı değerlendirmek gerekmektedir.

Koronavirüs hastalığını ağır geçirmenin nedenleri hakkında bir şey söylemek mümkün mü?

Tam olarak bir şey söylemek mümkün olmamakla birlikte bazı genetik faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir. Kronik hastalığı olmayan, yaş gurupları itibariyle, riskli gurup içinde olmayıp ta Covid-19 enfeksiyonunu ağır geçiren ve kaybedilen hastalar oluyor. Bunun sebebi henüz bilinmiyor. Zaman içerisinde bu tür vakaların araştırılmasıyla bazı genetik faktörlerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

Hiçbir semptomu olmayan kişilerde koronavirüse yakalanmış olabilir mi? Bulaştırma riski olur mu?

Hiçbir semptomu olmayan kişilerin de virüsü bulaştırma riski olabilir. Herkesi potansiyel bulaştırıcı gibi kabul edip, bunu bir yaşam tarzı olarak kabul etmek gerekmektedir.

 

Koronavirüs hastalığını atlattıktan ne kadar sonra genel kontrole gitmek gerekli?

Kardiyoloji, göğüs hastalıkları ve hematoloji açısından takip altında olmak gereklidir. Beklemedik enfeksiyon sonrası komplikasyonlar, emboliler, kalp yetmezlikleri, akciğerde fibrotik kalıntılar söz konusu olabilir.

Koronavirüs aşıları yapılmaya başlandığında yapılması gereken ilk grup kimler? Çocuklar ve 65 yaş üzeri kişilere de yapılmalı mı?

Koronavirüs aşılarının yapılması gereken grup sağlık çalışanlarıdır. Kronik hastalığı olanlar, 65 yaş üzere kişilerin, sık insanlarla teması olan işlerle meşgul olan kişiler olarak aşılamalar gerçekleştirilecektir. E- nabızda sistematik kategorizasyon görünür hale geldiğinde herkesin aşılanması gerekecektir.

 

Aşı olduktan sonra 14 gün karantina süreci olması gerekli mi?

Aşı olan kişinin 14 gün karantina sürecine girmesi gerekmemektedir.

Antikor testleri bize neyi gösterir? Neden yapılmalıdır? Antikor testi ne kadar süreyle yapılmalı?

Bir kişinin virüs ile karşılaştığını, bir kişinin bağışıklık sistemini gösteren testlerdir. İki tür antikor bakılmaktadır. İmmunoglobulin M veİmmunoglobulin G.. İmmunoglobulin M pozitifliği akut enfeksiyonla ilgili bir göstergedir.İmmunoglobulin G İse karşılaşmışlığı gösteren bir göstergedir. Yapılma mecburiyeti yoktur. Tereddüt edildiği zaman hekim talebi ile bakılabilecek, hastanın değerlendirilmesinde yararlanılabilecek bir testtir.

 

Koronavirüsün Yeni Belirtileri var Mı?

Hayatını kaybeden kişilerin otopsileri incelendiğinde infertilite yani kısırlık yönünde bazı etkileri olduğu görülüyor. Merkezi sinir sistemi bulguları ensefalit, ensefalopati gibi veya miyelit gibi merkezi sinir sistemini etkileyen bazı klinik bulgularında kendini gösterdiğini belirli bir şekle geldiğini görebiliyoruz.

• Solunum yolu enfeksiyonları,
• zatüre,
• emboliler,
• trombozlar,
• pıhtılaşma,
• tat koku bozuklukları,
• ishal

gibi bulgular seviyesinde yaygınlık kazanmıyorlar.

Bağışıklığımızı Güçlendirmek için D Vitamini Dışında Hangi Besinleri Tüketmek Doğru Olur?

Bağışıklığımızın sağlam olması Covid-19 enfeksiyonundan korunmada önemli olduğunu biliyoruz. Bu hastalığı bağışıklık sistemi tedavi ediyor diyebiliriz. Bağışıklığımızı güçlendirecek ilaçlarımız yok, bu sebeple doğal beslenmeliyiz. Vitaminlerden, elementlerden zengin olan yeşil sebzeler, dengeli bir protein olan kırmızı eti, beyaz eti, meyve, sebze, kuruyemiş dengeli olarak beslenme sistemi bağışıklık sistemi açsından yeterlidir.

 

PCR Testi Yaptırırken Nelere Dikkat Ermek Gerekir?

PCR testi üst solunum yolunda özel olarak hazırlanmış uzun pamuklu bir çubuğun burun ve boğaza sokularak numune alınmasıyla işleme tabii tutuluyor. Solunum yoluna zarar vermeyecek şekilde numunenin yeteri kadar alınmasıyla gerçekleşir.