
El, insan beyninin dünyaya açılan kapısıdır. Bu kapı dünya ile bağlantı kurduğundan travmalara darbelere en açık organımızdır. Basit günlük işlerimiz ve mesleki uygulamalarınız sırasında ellerimiz zarar görebilir.
El işlevlerindeki e ufak aksaklık birçok görevin yapılmamasına neden olur.
Amputasyon olarak adlandırılan el ve parmak kopmalarında ilk müdahale oldukça önem taşımaktadır.
Böyle bir durumla karşı karşıya kalan kişilerin öncelikle soğukkanlılığını koruması gerekmektedir. Çünkü mikrocerrahi tekniğinin kullanılması ile kopan parçaların tekrar yerine dikilmesi çoğu zaman mümkündür.
Kopan parçanın muhafaza şekli de yapılacak cerrahi işlemi yakından ilgilendirmektedir. Kopan parçanın nemli bir gazlı beze sarılıp temiz bir naylon torbaya konması ve naylon torbanın buz ile doldurulması (kopan parçanın buz ile temas etmemesine dikkat edilmeli) alınabilecek ilk önlemlerdir.
Elin görevlerini tam olarak yapabilmesi için öncelikle elin beslenmesi gerekir, bunu kan damarları ile bölgeye iletilen kan sağlar. Elin hissetmesini sinirler, elin hareket etmesini ise adelelerle bağlantısını sağlayan tendonlar (kirişler) sağlar. Damar yaralanmaları ile oluşabilecek aşırı kanamalar insan hayatını tehlikeye sokabileceği gibi beslenmesi bozulmuş olan uzuv çürüyerek kaybedilebilir. Damar, sinir ve tendonların onarımı Mikrocerrahi yöntemler kullanan El Cerrahları tarafından yapılmaktadır.
El ve el bileğini oluşturan kemikler, çok dar bir alanda yerleşmiş, küçük ancak çok önemli görevleri olan yapılardır. Bu kemiklerin kırık ya da çıkıklarında ideal iyileşme şarttır, aksi halde hareket kısıtlılığı, sakatlık oluşur.
Karpal tünel, el bileğinde kirişlerin ve elin duyu ve fonksiyonunda önemli sinirlerinden birinin geçtiği bir tüneldir. Tünelin içindeki basınç çeşitli hastalıklardan yaralanmalardan, gebelik sırasında sıvı toplanmasından, aşırı kullanmaktan veya tekrarlayıcı hareketlerden sonra artabilir. Tünelin içindeki sinirin üzerindeki bu basınç artması sıklıkla uyuşukluğun, ağrının ve bozulmuş el fonksiyonunun eşlik ettiği bir elektriklenme hissine neden olur.
Ellerde avuç içi cilt ve cilt altındaki dokusunun el fonksiyonunun bir hastalığı olan Dupuytren kontraktüründe klinik olarak nodülerve lineer tazda kalınlaşmış, nedbe benzeri dokular önce avuç içinde sonra parmaklara doğru ilerleyerek parmakları avuç içine doğru çeker ve ek fonksiyonlarını önemli ölçüde engeller.
Romatoid artrit eklemlerin iltihabı, ellerin ve vücudun diğer bölümlerinin görüntüsünü ve fonksiyonunu etkileyebilen ve sakat bırakıcı bir hastalıktır. Sıklıkla parmak eklemlerini deforme eder ve hareketi engelleyecek şekilde parmakları bükülü pozisyonda durmaya zorlar. Romatoid artritin neden olduğu sakatlıklar genellikle cerrahi kullanılmadan tedavi edilebilir, örneğin; özel cihazlar kullanılarak veya zayıflamış alanları güçlendirmek için fizik tedavi yapılabilir. Ama bazı hastalar için cerrahi en iyi çözümdür.
Doğumsal bozukluklar, anne rahminde gelişme sırasında ortaya çıkan bir durumdur ve doğumda izlenir. Bu anomiler elin gelişimi ile daha belirginleşir ve elin kullanımında belirgin problemlere neden olur. Gelişen cerrahi teknikler ile beraber bozuklukların çoğu, çok erken yaşta düzeltilir.
En sık karşılaşılan doğumsal el anomalisi sindaktilidir. Burada iki veya daha fazla parmak birleşiktir. Cerrahi tedavisi 2 yaşından önce yapılmalıdır. Eğer kemikler de birleşik ise daha komplike bir hal alır.
El enfeksiyonları çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Hazırlayıcı faktör genelde küçük bir travmadır. Enfeksiyonun oluşması acil bir yaklaşım gerektirir. Çünkü ihmal edilen bir enfeksiyon ileriki bir dönemde çok ciddi sorunlar doğurabilir.
Paronişi ve felon (dolama) el cerrahisinde en sık görülen enfeksiyon grubunu oluşturur. Parmak uç bölgesinde ve tırnaklarda şişlik ağrı ve kızarıklık ile kendini gösterir ve erken dönemde müdahale edilmesi gerekmektedir.
El bölgesinde ortaya çıkan tümörlerin büyük bir kısmı iyi huylu olarak ele alabileceğimiz tümörlerden oluşur. En sık görüleni elin sırt bölgesinde şişlik ve ağrı ile ortaya çıkan ve dorsal kist ganglionu adı verilen kitlelerden oluşur.
El bölgesinde kötü huylu tümörler de görülebilir. Özellikle el, önkol ve kol bölgesi cildinde ortaya çıkan ve geçmeyen yaralar ile kendini gösterir.
Elin enflamatuar hastalıkları çeşitlilik göstermekle beraber karşımıza en sık olarak trigger finger (tetik parmak), de quervain tenosinoviti, tenisçi ve golfçü dirseği olarak çıkar. “Tetik parmak”, parmağı hareket ettiren tendonun (kas kirişi) tendon kılıfında sıkışması ve iltihaplanması ile karakterize bir hastalıktır.
Parmağın, avuç içi ile birleştiği bölgede bazen kitle ve şişlik farkedilebilir. Genel olarak parmaklar bükülürken sorun yaşanmaz fakat tekrar açılma esnasında bir “klik” sesi duyulur ve ilerleyen vakalarda parmağın aşırı ağrılı ve zor olur. Tedavisi cerrahi olarak tendonun geçtiği bölgenin rahatlatılması ile sağlanır.