EVALI (Elektronik Sigara Hastalığı) Nedir? Nasıl Ortaya Çıktı?

20 Ocak 2025

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Nedir?

EVALI (E-cigarette or Vaping Product Use-Associated Lung Injury), elektronik sigara veya buhar ürünü kullanımına bağlı akut akciğer hasarıdır. İlk olarak 17 yaşındaki bir Amerikalı öğrencide tespit edilen bu hastalık, öğrencinin hastaneye akut solunum problemleriyle başvurması üzerine belirlendi. 2019 yılında tıp literatürüne geçmiş olmasına rağmen, elektronik sigara ve buharlaştırıcı ürünlerin kullanımı sonucu ortaya çıkan EVALI yeni bir olgu olarak kabul edilir. EVALI belirtileri arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük ve hızlı kalp atışı (taşikardi) bulunmaktadır.

EVALI’nin olası nedenlerinin özellikle nikotin, THC (tetrahidrokanabinol) veya CBD (cannabidiol) gibi maddeler içeren uyarıcı maddeler içeren elektronik sigara kartuşlarındaki kimyasal maddeler veya katkı maddeleri olduğunu düşünülmektedir.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Nasıl Ortaya Çıktı?

EVALI'nin ortaya çıkışı, elektronik sigara kullanımının hızla yaygınlaşmasıyla bağlantılıdır. Elektronik sigaraların popülerliği, özellikle gençler arasında, nikotin içeren e-likitler veya THC (tetrahidrokanabinol) gibi maddeler içeren ürünlerle birlikte arttı.

17 yaşındaki ABD’li bir öğrenciye elektronik sigara kullanımına bağlı EVALI teşhisi konulmasının üzerine belirlenen EVALI hastalığı ilk kez 2019 yılında ortaya atıldı.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Neden Olur?

Elektronik sigaralarda bulunan bazı kimyasal maddeler özellikle nikotin, THC veya CBD gibi maddeler akciğeri tahriş edebilir ve hasara neden olabilir.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Belirtileri Nelerdir?

EVALI akciğer hasarı ile kendini gösterir. En çok görülen belirtileri arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük ve taşikardi bulunmaktadır.

EVALI (elektronik sigara hastalığı) belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Göğüs ağrısı: Akciğer hasarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Ağrı genellikle solunumla ilişkilidir.
• Nefes darlığı: EVALI vakalarında en sık görülen belirtidir.
• Öksürük: Özellikle yoğun veya sürekli öksürük, bazen kanlı balgamla birlikte olabilmektedir.
• Hızlı kalp atışı (taşikardi): Elektronik sigara veya buhar ürünleri kullanımının neden olduğu akciğer hasarı, vücudun oksijen ihtiyacını artırabilir ve kalp, daha fazla kan pompalamak için hızlanabilir.
• Yorgunluk: Akciğer sorunları genellikle vücutta oksijen alışverişini etkiler, bu da kişide yorgunluk ve halsizlik hissine neden olabilir.
• Vücut sıcaklığında artış ve ateş hissi.
• Mide bulantısı veya kusma.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Nasıl Teşhis Edilir?

Hastanın belirtileri, sigara veya buhar ürünü kullanım geçmişi, mevcut ilaçları ve diğer sağlık durumları incelenerek bir hastalık öyküsü alınır. Ardından, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirmek için fizik muayene yapılır. Hastalığın neden olabileceği inflamasyon belirteçlerini veya diğer belirtileri belirlemek için kan testleri yapılabilir. Akciğerlerin nasıl çalıştığını değerlendirmek için solunum fonksiyon testleri kullanılabilir.

EVALI son 3 ay içerisinde düzenli olarak elektronik sigara içen birinde tespit edilebilir. Elektronik sigara kullanımının ardından göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük gibi belirtilerin görülmesi EVALI tanısı için önemlidir.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Tedavisi Nasıl Yapılır?

EVALI hastalığı bir akciğer hastalığı olduğundan uygulanan tedavi yöntemi de akciğere yöneliktir. Belirli semptomlara yönelik olarak anti-inflamatuar ilaçlar veya diğer ilaçlar kullanılabilir. Şiddetli vakalarda, hastanın solunum fonksiyonlarını desteklemek amacıyla mekanik ventilasyon (solunum cihazı) kullanılabilir. Hastanın oksijen seviyelerini artırmak ve solunum yetmezliğiyle başa çıkmak için oksijen desteği kullanılabilir. Steroid ilaçlar, akciğer iltihabını azaltmaya yardımcı olabilir ve hastanın solunum fonksiyonlarını düzeltebilir. Hastanın sıvı dengesini korumak ve vücutlarını desteklemek için intravenöz (damar içi) sıvı tedavisi uygulanabilir.

Elektronik Sigaranın Zararları Nelerdir?

• Elektronik sigara kullanımı, EVALI gibi akciğer sorunlarına yol açabilir. Elektronik sigara buharında bulunan kimyasal maddeler, akciğerleri tahriş edebilir ve hasara neden olabilir.
• Elektronik sigaralar genellikle nikotin içerir ve bu da bağımlılığa yol açabilir.
• Kalp ve damar sağlığında olumsuz etkileri olabilir. Bazı araştırmalar, elektronik sigara kullanımının kalp krizi riskini artırabileceğini göstermektedir.
• Solunum yolu enfeksiyonlarına duyarlılığı artırabilir. Bronşit, zatürre ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
• Elektronik sigara buharında bulunan kimyasallar, kullanıcıların vücutlarına girmekte ve potansiyel olarak zararlı etkilere neden olmaktadır. Bazı kimyasallar kanserojen veya toksik olabilir.
• Elektronik sigara kullanımı, gençlerde beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Özellikle adolesan dönemdeki bireylerde, elektronik sigara kullanımı beyin fonksiyonları ve bilişsel gelişim üzerinde kalıcı etkilere neden olabilir.

EVALI ( Elektronik Sigara Hastalığı ) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

• Elektronik sigara hastalığı nedir?

Elektronik sigara hastalığı (EVALI), elektronik sigara veya buhar ürünleri kullanımı ile ilişkilendirilen akciğer hasarını ifade eden bir hastalıktır.

• Elektronik sigara nefes darlığı yapar mı?

Nefes darlığı, elektronik sigara kullanımının neden olduğu potansiyel sorunlardan biridir. Elektronik sigara buharındaki kimyasallar akciğerleri olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, bazı kullanıcılar, elektronik sigara içerisinde nikotin, uçucu organik bileşenler veya diğer kimyasallara karşı alerjik reaksiyonlar gösterebilir.

• Sigara mı daha zararlı elektronik sigara mı?

Hem geleneksel tütün içeren sigaralar hem de elektronik sigaralar sağlık açısından riskler taşır. Her ikisi de sağlık üzerinde potansiyel zararlı etkilere sahiptir ve her birinin kendi risk profili vardır. Bu nedenle hangisinin daha zararlı olduğu sorusuna cevap vermek mümkün değildir.

 

 

Detaylı bilgi için Göğüs Hastalıkları kliniğinden destek alabilirsiniz.