Melatonin Nedir? Melatonin Ne İşe Yarar ve Faydaları Nelerdir?

20 Ocak 2025

Melatonin Nedir?

Melatonin, insan vücudunun doğal olarak ürettiği ve uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormondur. Genellikle uyku hormonu olarak bilinir. Beynin hemen altında yer alan pineal bez veya diğer adıyla epifiz bezi adı verilen küçük bir bezde üretilir ve karanlık ortamlarda salgılanması artar.  Melatonin, uyuma ve uyanma zamanlamasının haricinde, kan basıncının düzenlenmesi ve mevsimsel üreme dürtüleri gibi günlük döngü ile değişen etmenleri eş zamanlı olarak kontrol eder.

Melatonin hormonu ayrıca jet lag gibi zaman farklarına bağlı uyku sorunlarını hafifletmede ve bazı uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca, düzensiz çalışma saatleri olan kişilerde veya gece çalışanlarda uyku düzenini sağlamak için de kullanılabilir.

 

Melatonin Ne İşe Yarar?

Melatonin’in vücuttaki asıl işlevi, gece-gündüz döngülerini veya uyku-uyanıklık döngülerini düzenlemektir. Melatonin epifiz bezi tarafından gözdeki retinalardan alınan bilgilere göre günlük gündüz-gece döngüsünü kontrol eder ve buna göre melatonin salgılar. Karanlık, normal şartlarda vücudun daha çok melatonin üretmesine sebep olur ve bu da vücudun uykuya hazırlanması için bir işarettir. Aydınlık ve ışık ise melatonin üretimini azaltır ve vücuda uyanık olması sinyalini verir. Uyku sorunu olan kişilerde düşük melatonin seviyeleri görülebilir.

Melatonin güçlü bir antioksidandır. Serbest radikallerle savaşarak hücresel hasarı azaltabilir ve yaşlanmayı yavaşlatabilir. Sinir sistemi üzerinde koruyucu bir etkiye sahiptir. Sinir hücrelerini koruyarak nörolojik hastalıkların riskini azaltabilir. Bazı çalışmalar, melatonin'in duygudurumu dengelemede yardımcı olabileceğini göstermektedir. Özellikle stres, anksiyete veya depresyon gibi durumlarda destekleyici bir rol oynayabilir.

 

Melatoninin Faydaları Nelerdir?

Vücutta doğal olarak üretilen melatonin, uyku-uyanıklık döngüsünü düzenlemeye yardımcı olur ve kaliteli bir gece uykusunun sağlanmasına katkıda bulunur. Melatonin takviyesi almak, uyku kalitesini artırabilir ve uykusuzluk sorunlarıyla başa çıkmaya yardımcı olabilir. Melatonin bir gıda takviyesi olarak jet lag veya vardiyalı çalışma gibi uyku sorunlarının kısa süreli tedavisi için doktor tavsiyesi ile kullanılabilir.

• Uyku kalitesini artırır
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• İltihaplanmayı azaltır
• Göz sağlığına faydalıdır
• Duygudurumu dengeler
• Büyüme hormonunu artırır
• Kadınlarda adet döngüsünü düzenler
• Jet lag gibi durumlarda uyku döngüsünü düzenler
• Vardiyalı çalışanların uyku düzenini sağlar

 

Melatonin Yan Etkileri Nelerdir?

Melatonin takviyesinin kullanımı genellikle düşük dozlarda ve kısa süreli olduğunda yan etkileri minimuma indirir. Ancak, aşağıdaki bazı yan etkiler yaşanabilir:

• Ağız kuruluğu ve ülseri
• Anksiyete
• Anormal karaciğer fonksiyon testleri
• Asteni
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Dermatit
• Döküntü
• Duygulardan kaçınma hissi
• Enerji eksikliği
• Gece terlemeleri
• İshal
• Karın ağrısı
• Kaşıntı
• Kilo artışı
• Kollar ve bacaklarda ağrı
• Menopoz belirtileri
• Migren
• Psikomotor hiperaktivite
• Ruh hali değişimleri
• Saldırganlık
• Sinirlilik

 

Melatonin Nasıl Kullanılır?

Bitkilerde oksidatif strese karşı savunma işlevi de gören melatonin, aynı zamanda çeşitli gıdalarda da bulunur. İlaç veya takviye olarak kullanılan melatoninse genellikle bir laboratuvarda sentetik olarak üretilir. Melatonin en yaygın olarak hap formunda üretilir, ancak yanak içine veya dilin altına yerleştirilebilen formları da mevcuttur. Bu sayede ağız yoluyla alınan melatonin doğrudan vücut tarafından emilir.

Melatonin takviyeleri nasıl kullanılmalıdır?

• Melatonin takviyeleri farklı dozlarda bulunur. Başlangıçta düşük dozlar seçerek başlanmalı ve etki görülmezse, yavaş yavaş doz artırılabilir.
• Melatonin, uyku öncesi alınmalıdır. Genellikle 30 dakika ile 2 saat arasında etki göstermektedir.
• Melatonin kullandıktan sonra 4-5 saat içinde makine veya araç kullanılmaması gereklidir.
• Melatonin takviyeleri, herkes için uygun olmayabilir. Bu nedenle mutlaka doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır.